W końcu najważniejsze jest jednostkowe życie. Ono właśnie tworzy historię, to w nim dokonuje się wielka przemiana. Cała przyszłość, cała historia świata ostatecznie wyłania się jako jedno wielkie podsumowanie ukrytych źródeł w jednostce. W najbardziej prywatnej i najbardziej subiektywnej odsłonie naszego życia jesteśmy nie tylko pasywnymi świadkami naszej ery i jej cierpień, ale również jej twórcami. Jesteśmy kreatorami naszej własnej epoki.
Jung, CW 10
Założycielem psychologii analitycznej jest Carl Gustav Jung, który tworzył swoje teorie w szczególnym momencie historii, dokonując syntezy wielu dyscyplin poprzez filtr swojej osobowej psychologii. Uważał, że wszystkie teorie psychologiczne odzwierciedlają osobową historię swoich twórców: “to jak patrzymy na rzeczy jest uwarunkowane tym, kim jesteśmy” (Jung, 1961). Bogata i problematyczna historia psychologii analitycznej łączy racjonalizm dziedzictwa tradycji oświecenia i współczesnej wiedzy na temat działania umysłu z religią, szamanizmem i mistycyzmem, i podkreśla znaczenie nieustannej potrzeby zgłębiania wiedzy i wewnętrznego rozwoju. Podkreślenie znaczenia indywidualnej odpowiedzialności i indywidualnego działania dla dobra zbiorowości daje jej ważne miejsce w zakresie postmodernistycznej nauki o umyśle, ciele i duszy (Douglas, 2008).
Psychologia analityczna ma swoje korzenie w Zurichu w Szwajcarii, i miasto to ma też swoje centralne miejsce w historii jungistów. C. G. Jung urodził się na szwajcarskim brzegu Jeziora Bodeńskiego 26 lipca 1875 roku, studiował medycynę w Bazylei i przeprowadził się do Zurichu w 1900 roku. Od 1909 do swej śmierci w 1961 roku mieszkał i pracował w tym samym domu w Küsnacht nad Jeziorem Zurychskim. Wieża, którą zbudował w 1924 w Bollingen, małej miejscowości nad Obersee, przedłużeniem Jeziora Zurychskiego, była jego miejscem schronienia w introwertycznych momentach jego życia.
Wieża Bollingen, Szwajcaria
Historia psychologii analitycznej jest częścią większej historii psychoanalizy, przeplatając się z nią, a jednak pozostając odrębną. W pierwszej dekadzie XX wieku Zurych był drugim ważnym centrum psychoanalizy po Wiedniu. Zawodowa i osobista przyjaźń pomiędzy Freudem i Jungiem istniała od 1907 do 1913 roku. Jung był główną postacią w instytucjonalnym rozwoju psychoanalizy i stał się pierwszym architektem międzynarodowego psychoanalitycznego ruchu. To on pierwszy wprowadził zasadę, że każdy przyszły analityk powinien przejść terapię własną, która to zasada stała się jedną z podstawowych we wszystkich szkołach psychologii głębi.
W 1913 roku zakończyła się nieodwołalnie współpraca pomiędzy Freudem i Jungiem. Ich bolesne i gorzkie rozstanie miało długotrwały i ważny wpływ na obie szkoły, zarówno stymulując ich rozwój, jak i hamując go. W tym samym roku Jung użył po raz pierwszy terminu “psychologia analityczna”, dla rozróżnienia jego psychologii od psychoanalizy. Na rozstanie z Freudem zareagował pięcioletnim okresem wycofania, introwersji i samoanalizy. Po zakończeniu I Wojny Światowej, gdy wyszedł ze swej “konfrontacji z nieświadomością”, jego sława zaczęła rosnąć, szczególnie w krajach anglojęzycznych i Europie. (Kirsch, 2001, 2004)
Od lewej z przodu: Sigmund Freud, Granville Stanley Hall, C. G. Jung; z tyłu: Abraham Brill, Ernest Jones, Sandor Ferenczi (1909)
W latach 30-tych XX wieku Jung nie był zainteresowany tworzeniem własnej szkoły psychologii i psychoterapii. Jako prezydenta Medycznego Towarzystwa Rozwoju Psychoterapii bardziej interesowało go poszukiwanie punktów wspólnych pomiędzy różnymi szkołami psychoterapii. Miał zdecydowanie ambiwalentną relację do organizacji. Przed stworzeniem Instytutu w Zurichu istniały jedynie Kluby Psychologii Analitycznej w niektórych dużych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych. Również tam Jung utrzymywał dystans i nigdy nie angażował się mocno w administrację żadnego z nich, choć wspierał je wykładami i seminariami. Jednakże bliscy jego współpracownicy rozpoznawali potrzebę utworzenia instytutu, w którym mogła by być studiowana jego psychologia. Kombinacja analizy i seminariów w językach niemieckim i angielskim stanowiły trening dla pierwszej generacji analityków jungowskich.
W 1933 odbyła się pierwsza konferencja Eranos w Asconie w Szwajcarii, na wybrzeżach Jeziora Maggiore. Jej początkową inspiracją było spotkanie pomiędzy Wschodem i Zachodem w obszarach religii, filozofii i psychologii. W trakcie następnych lat Eranos rozszerzył swoją działalność i stał się miejscem spotkań i wymiany myśli z zakresu nauki, nauk społecznych, mitologii i psychologii. Jung uczestniczył w konferencjach Eranosa jako jeden z uczestników, i przemawiał wiele razy, a ostatnim artykułem którym zaproponował był: “O naturze synchroniczności” w 1951 roku. Brali w nich udział również wybitni naukowcy tamtych czasów, włączając w to Martina Bubera, Josepha Campbella, Ericha Neumanna i innych (Kirsch, 2001).
Istnieją trzy punkty zwrotne, które wyznaczają koniec początkowej fazy rozwoju psychologii analitycznej. Po pierwsze ufundowanie w Zurichu Instytutu w 1947, zaakceptowanego przez Junga po wielu namowach, wniosło w trening aspekty edukacyjne i akademickie, a osobista analiza nie była już jedynym wymaganiem aby zostać analitykiem. Celem Instytutu był trening w teoretycznych i praktycznych założeniach analitycznej psychologii i analizie jungowskiej, na który składał się kurs psychiatrii klinicznej, antropologii, mitologii, religii porównawczej, baśni i innych powiązanych z nimi dziedzin. Instytut C. G. Junga w Zurichu działał przez następne 20 lat jako wiodący ośrodek kształcący analityków jungowskich. Inne programy treningowe utworzone zostały w Londynie, Nowym Yorku, Los Angeles i San Francisco. Po drugie, w 1955 roku w Zurichu ufundowane zostało Międzynarodowe Towarzystwo Psychologii Analitycznej (International Association for Analytical Psychology – IAAP), które zapoczątkowało istnienie ogólnoświatowej organizacji zawodowej zrzeszającej analityków jungowskich. Pierwszy Kongres IAAP odbył się w 1958 roku w Zurichu i uczestniczyło w nim 120 analityków z całego świata. Po trzecie, wraz ze śmiercią Junga w 1961 do głosu zaczęły dochodzić tendencje uprzednio nie wyrażane. W bardzo krótkim czasie zaczął wyodrębniać się nieoficjalny podział na londyńską “szkołę rozwojową” i pochodzącą z Zurichu “szkołę klasyczną”.
W trakcie następnych lat rozwój psychologii analitycznej zdominowany był przez napięcia pomiędzy archetypowo zorientowanymi nurtami związanymi z Zurichem i grupami londyńskimi, pozostającymi pod mocnym wpływami Melanie Klein, Donalda Winnicotta, Wilforda Biona i innych psychoanalityków freudowskich, co zmodyfikowało klasyczne metody pracy rodem z Zurichu, przez używanie kozetki, zwiększenie ilości sesji do 4 razy w tygodniu, i położenie nacisku na analizę przeniesienia i wpływ rozwoju wczesnodziecięcego na dorosłe funkcjonowanie. Pierwotna energia psychologii analitycznej oscylowała przez następne lata pomiędzy tymi dwoma centrami.
C. G. Jung
Do lat 80 psychoanaliza przeszła wiele zamian, w jungowskim świecie duży nacisk kładziono na aspekty związane z granicami w terapii i stopniowo malały różnice między tymi dwoma szkołami, jak również napływ nowych analityków ze Stanów Zjednoczonych dodał ważne zmiany w świecie analitycznej psychologii.
Ostatni kwartał dwudziestego wieku odnotował gwałtowny wzrost zainteresowania psychologią analityczną w Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Korei Południowej, Japonii, Południowej Afryce, Austrii, Skandynawii, a ostatnio w krajach nadbałtyckich, Rosji, Polsce, Czechach, na Węgrzech, w Bułgarii, Chinach, Meksyku i Wenezueli. W ten sposób psychologia analityczna stała się ogólnoświatowym zjawiskiem. Pod koniec lat 90 było 2000 akredytowanych analityków jungowskich w obrębie IAAP.
Rok 1989 i upadek komunizmu w Europie przyniósł ważne zmiany – w odpowiedzi na zainteresowanie psychologią analityczną w wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej, w tym w Polsce, zaczęły powstawać grupy zrzeszające osoby zainteresowane psychologią analityczną. W odpowiedzi na tą potrzebę we współpracy z IAAP powstał tak zwany router’s programm – “indywidalna ścieżka”, czy inaczej „ścieżka routerska” w ramach której odbywają się seminaria szkoleniowe, analiza i superwizja kliniczna – członkowie Towarzystw z Europy Środkowej i Wschodniej odbywali swoją analizę i superwizję szkoleniową w Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Anglii, i Szwajcarii (Kirsch, 2010) a analitycy z różnych krajów świata prowadzili wykłady, superwizję, i analizę w tych krajach, co umożliwiło stworzenie fundamentów dla przyszej ścieżki szkoleniowej. W Polsce ten rodzaj szkolenia odbywa się w Polskim Towarzystwie Psychologii Analitycznej i Polskim Towarzystwie Psychoanalizy Jungowskiej.
Prace Junga dotyczące duchowych kryzysów jego czasów nadal mają ważne znaczenie dla współczesnego społeczeństwa. Jego książki zostały przetłumaczone na wiele języków, a idee na temat natury psychiki, włączając w to teorie archetypów, nieświadomości zbiorowej, ekstrawersji/introwersji, kompleksów, jaźni, indywiduacji i synchroniczności stały się pojęciami powszechnego użycia. Profesjonalny trening odbywający się w wielu krajach i w wielu kulturach pozwala rozwijać analityczną psychologię na nowe, kreatywne sposoby.
Małgorzata Kalinowska
Douglas, C. (2008) The historical context of analytical psychology, w: The Cambridge Companion to Jung, Cambridge University Press
Jung, C. G (1961) Collected Works vol. 4, University Press, Pricenton
Jung, C. G. (1970) Collected Works vol. 10, University Press, Pricenton
Kirsch, T. (2001) The Jungians. A Comparative and Historical Perspective, Routledge, London and Philadelphia
Kirsch, T. (2004) History of Analytical Psycholgy, w: Analytical Psychology. Contemporary Perspective in Jungian Analysis, ed. Campbrey, J. and Carter, L., Brunner-Routledge, Hove and New York
Kirsch, T. (2010) Foreword, w: Jungian Psychoanalysis. Working in the Spirit of C. G. Jung, ed. M. Stein, Open Court, Chicago and La Salle
Salman S. (2008) The Creative Psyche: Jung’s Major Contributions, w: The Cambridge Companion to Jung, University Press, Cambridge
Zostaw odpowiedź